Alde zaharra
Plentziako udalerrira egiten den edozein bisitak bere alde zaharreko kale estuak zeharkatzea eskatzen du ezinbestean; izan ere, azken mendean udalerriak izan dituen aldaketa sakonen arren, oraindik ere leku historikoen berezko xarma mantentzen du.
Plentziako udalerrira egiten den edozein bisitak bere alde zaharreko kale estuak zeharkatzea eskatzen du ezinbestean; izan ere, azken mendean udalerriak izan dituen aldaketa sakonen arren, oraindik ere leku historikoen berezko xarma mantentzen du.
Plentziako alde zaharrak hainbat motatako eraikuntza uztartzen ditu. Marinelen antzinako etxeen aztarnak eliza bezalako eraikin historikoekin nahasten dira: Museoaren eraikina (antzinako udaletxea), Muxika-Butroe leinuaren antzinako dorrea -Udaletxe aldapa eta Eleiz Enparantza elkartzen diren izkinan-, eta burgesiak XIX. mendean eraikitako jauregitxoak. Konbinazio arkitektoniko horri esker, herria oso leku erakargarria da ibiltarientzat, tradizioz betetako iragan historikoaren aztarnak aurkitzeko aukera eskaintzen baitie.
Plentzia Hiribildua Erdi Arokoa da jatorriz. 1236aren inguruan, Bizkaiko Jaun Lope Diaz de Harok (1214-1239) bizilekua sortu zuen, eta beraren biloba Diego Lopez de Harok hiri-gutuna eman zion 1299an.
Gaminizen fundatua, itsasadarrarekin paraleloak ziren hiru kale oinarritzat hartu zituen (Barrenkale, Artekale eta Goienkale), bi kantoiz zeharkatuta (gaur egun, Madalen aldapa eta Udaletxe aldapa). Era horretan, Eleiz Enparantzeko gainaldea itsasadarrarekin lotzen zen. Eremu hau harresi batez inguratu zen, han-hemenka ate batzuk jarrita –orduan zegoen ate kopurua ezezaguna da gaur egun, Eleiz Enparantzako Santiago Arkua geratzen den bakarra delarik.
1437an eta XVII. mendearen amaieran hiribildua hondatu zuten sute izugarriek ia Plentzia osoa suntsitu zuten, zutik geratutako eraikin bakarrak Elizaren lantegia, Muxika-Butroetarren Dorrea eta harresiaren zati bat izan zirelarik; gaur egun, hirigintzaren alorrean egindako esku-hartze sutsuaren ostean, zati hori desagertu egin da.
Oraindik ere igarri daitezke Erdi Aroko partzelazio zaharraren hondakinak, orube estuetan oinarrituta. Zenbait kasutan, gainera, Bizkaiko herrietan ia erabat galdutako atzekaldeko ortu tipikoak mantendu dira.
Herriaren jarduera ekonomiko nagusia ez zen arrantza izan, hasierako etapa batean garrantzitsua izan bazen ere, baizik eta kabotaje-nabigazioa eta itsasontzien eraikuntza. Geroago, ur handitako nabigazioan jardungo zuen, beste portu batzuetako itsasontziekin.
Santiago Arkua Plentziako hirigune historikoa osatzen duen multzo historiko-arkitektonikoaren barruan inskribatu behar da, bere balio historikoa azpimarratuz.
XV. mendetik XVI. mendearen hasierara bitartean eraiki zen. Apaindura gutxiko eliza gotikoa da, areto erakoa, oinplano angeluzuzenekoa, eta gangarik gabeko 3 nabe, zutabeekin bereiziak.
Eraitsia eta etxebizitza bihurtua izan zen arren, oraindik ere elementu estilistiko eta apaingarri batzuk mantentzen ditu.
Gaztelaniaz Torreón izenarekin ezaguna da, eraikinaren tipologia dorretxe batekin bat datorrelako. Gaur egun Plasentia de Butrón Museoaren egoitza da, zenek Plentziako eta bere eskualdeko historiaren elementu desberdinak berreskuratu eta erakustea helburu duen. Beraz Plentziako itsas historiari buruz ikasteko leku aproposa.
Herrigunean txertatua dagoen landa-izaerako eraikin nabarmena, Santa Maria Magdalena parrokia-elizaren burualdearen atzean.
Kristo Santuaren Baseliza/Santutxoa
Ikuspuntu estetikotik begiratuta, erakinak ez du interes handiko apaingarririk, kanpai-horma txiki bat eta aurrealdeko bao itsuak izan ezik.
Interesatuko zaizu...
1991 eta 1992 urteen artean zubi zaharra ordezkatzeko eraikitako pasabidea; zubi zaharraren zimenduak kolpatuta geratu baitziren, 1983ko abuztuan izandako uholdearen eraginez.
1888an sortu zen familia farmazia, gaur egun farmazia izateaz gain museo dena. Barruan erakusketa bat dago botika, laborategi zaharra eta errebotika zaharraren jatorrizko espazioak hartzen dituena.
Itsasadarrerako sarbidea duen aisialdi gunea, bertatik kayak edo SUP egin ahal izateko.
Isuskiza, Plentziako abanikoa bezala ere ezaguna, udalerriko ezkutuko txokoetako bat da.
